İktidar, Mekân ve Siyaset: “Pendik Göçmen Konutları Ne Zaman Yapıldı?” Üzerine Eleştirel Bir İnceleme
Siyaset bilimcisi olarak kent mekânlarına baktığımda yalnızca beton bloklar değil, güç ilişkilerinin, ideolojik söylemlerin ve vatandaşlık kurgularının izleri görünür hâle gelir. Bir konut projesi, aslında yerel düzeyde iktidarın mekânsal tezahürüdür; “Pendik Göçmen Konutları ne zaman yapıldı?” sorusu, yalnızca inşaat tarihinden ibaret değildir. Bu soru, o mahallede kimin iktidar kurduğu, nasıl vatandaşlık kodlarının devreye sokulduğu, kurumların hangi ideolojiyle mekânı şekillendirdiği gibi sorulara açılan kapıdır.
Aşağıda bu projeyi, iktidar, kurumlar, ideoloji ve vatandaşlık ekseninde ele alacağım. Yazıda erkeklerin stratejik bakış açısıyla iktidar odaklı beklentileri ile kadınların toplumsal etkileşim ve katılım odaklı yaklaşımlarını birlikte düşünerek dengeli bir analiz sunmayı amaçlıyorum.
—
Pendik Göçmen Konutları: İnşa Edilme Zamanı ve Resmi Belgeler
Pendik Göçmen Konutları ifadesi daha çok Pendik – Kurtköy Göçmen Konutları projesiyle ilişkilendirilir. TOKİ’nin proje listelerinde “İstanbul Pendik Kurtköy Göçmen Konutları (1018)” başlığı altında yer alır. [1] Ancak site üzerinde projenin kesin inşaat başlangıç tarihi veya bitiş tarihi detaylıca belirtilmemiştir. [1]
Yerel kayıtlar ve emlak ilanlarında, “20 yıllık betonarme karkas sistemde inşa edilmiş” ibaresi geçmektedir. [2] Bu ifade, yaklaşık 1990’lar veya erken 2000’ler döneminde yapılmış olabileceğine dair bir ipucu sunar. Öte yandan, planların 12/11/1987 tasdik tarihli imar planı içindeki konut alanı inşa şartlarıyla ilişkilendirilmesi, projeye dair mekânsal ön kabulün bu tarihlere kadar uzandığını gösterir. [2]
Sonuç olarak, elimizdeki veriler kesin tarih vermekten kaçınsa da, Pendik Göçmen Konutları projesinin yaklaşık 1990’lar sonu ile 2000’ler arası dönemde gerçekleştirildiği yönünde bir analiz yapılabilir.
—
İktidar Mekânı: Konut Politikası, Kurumlar ve Siyasi Motivasyonlar
İktidarın Mekâna Yansıması
Kentsel konut projeleri, iktidarın sosyal mühendislik araçlarından biridir. “Göçmen Konutları” adlandırması bile ideolojiyle yüklüdür: kime “göçmen” denildiği, kimin mahalleye dahil edilip edilmediği siyasetin sınırlarını belirler. Bu tür projeler, devletin maruz kaldığı göç baskısını mekânsal olarak düzenleme aracı olabilir.
İktidarın mekâna dair vizyonu, bu konutların yer seçimi (Pendik – Kurtköy gibi), ulaşım bağlantıları, altyapı yatırımları ile somutlaşır. Mekân planlamasında yeni seçilen nüfus profili, iktidar açısından stratejik nüfus politikalarıyla örtüşebilir.
Kurumlar ve Yetkilerin Dağılımı
TOKİ gibi merkezi kurumlar, kentsel konut projelerinin aktörüdür. Belediyeler, imar müdürlükleri, valilikler gibi kurumlarla kurdukları ilişkiler, projenin yerel kabulünü ya da muhalefetini belirler. Bu kurumlar arasında çıkan uzlaşmazlıklar, projenin gecikmesi, sınır değişimleri ve imar tartışmaları gibi şekillerde kendini gösterir.
Kadınların demokratik katılımını gözeten bir bakış açısıyla soralım: Projenin planlanmasında mahalle kadınlarının görüşleri alındı mı? Sosyal donatılar — parklar, bakım alanları — kadınların toplumsal etkileşimi için yeterince düşünüldü mü?
Vatandaşlık ve Sosyal Haklar Bağlamı
Konut projeleri, aslında vatandaşlık haklarının mekânsal düzenlemesidir. Kimlere konut verileceği, kimlerin “normal konut sahibi” statüsüne erişeceği, kimlerin yeniden yerleştirileceği gibi kararlar, sınıfsal ve etnik kimliklerle iç içe geçer. Göçmen konutları adıyla anılan projede, “göçmen” statüsündeki vatandaşlara (örneğin, iç göçten gelenler) hangi hakların tanındığı dikkatle incelenmelidir.
Erkek bakış açısıyla stratejik sorular: Bu proje siyasi sermaye sağlamış mıdır? Oy potansiyeli yüksek bölgede mi tasarlanmıştır? Kadın bakış açısıyla sorulmalı sorular: Mahalle halkı, yerinden edilme veya dönüşüm süreçlerine katılmış mıdır? Katılımı kısıtlayan normlar var mıydı?
—
Soruya Yeniden Bakmak: Politika, Kimlik ve Mekânsal Anlam
Pendik Göçmen Konutları’nın resmi inşa tarihi tam olarak net değildir; ancak 1980’ler sonrası imar plan süreciyle ilişkili, 1990’lar ile 2000’ler arasında tamamlanmış bir konut alanıdır. Bu tarihsel aralık, Türkiye’nin neoliberal kentleşme dönemine denk gelir ve projeye dair ideolojik müdahaleleri de görünür kılar.
Okuyucuya provokatif sorular:
– Bu konut projesi, devlet ile vatandaş arasında yeni bir sosyo-politik sözleşme midir yoksa iktidarın mekânsal yayılım stratejisi mi?
– Konut sahibi olma hakkı sadece teknik bir hak mı, yoksa kimlikleri ve aidiyetleri yeniden şekillendiren bir araç mı?
– Erkeklerin stratejik hesaplarla inşa ettiği şehir projeleri, kadınların yerel toplumsal bağlarla kurduğu mekan algısıyla nasıl çatışır ya da kesişir?
Mekânların siyaseti, haritalardan çok daha derindir. Pendik Göçmen Konutları da yalnızca bir yapılaşma süreci değil; kimlik mücadelesi, iktidar tahayyülü ve vatandaşlık meselesiyle örülmüş bir siyasetsel metindir.
—
Sources:
[1]: https://www.toki.gov.tr/satis/tr/duyuru-detay/istanbul-pendik-kurtkoy-gocmen-konutlari-1018-0-191122030956281?utm_source=chatgpt.com “İSTANBUL PENDİK KURTKÖY GÖÇMEN KONUTLARI (1018) – toki.gov.tr”
[2]: https://emlakkulisi.com/pendik-gocmen-konutlari-nda-50-bin-tl-ye-icradan/61520?utm_source=chatgpt.com “Pendik Göçmen Konutları ‘nda 50 bin TL ‘ye! İcradan!”